دستگاه ماموگرافی دیجیتال چیست و چه کاربردهایی دارد؟

دستگاه ماموگرافی، یک دستگاه تصویربرداری پزشکی برای تشخیص بیماری‌های خاص است. انجام ماموگرافی با استفاده از دستگاه مخصوص آن،  یک شیوه تصویربرداری از سینه است و در آن از اشعه ایکس با دز پایین استفاده می‌شود. هدف از انجام ماموگرافی تشخیص سرطان سینه در مراحل ابتدایی است و آسان‌تر کردن کار درمان در مراحل مختلف این بیماری می‌باشد. البته از دستگاه ماموگرافی، صرفا برای شناسایی سرطان سینه استفاده نمی‌شود و به طور کلی برای بررسی، مطالعه و تشخیص آسیب‌های موجود در بافت سینه از دستگاه ماموگرافی بهره می‌گیرند.

تصویربرداری با دستگاه ماموگرافی، یک روش کاملا غیر تهاجمی است و در مراحل مختلف انجام آن، هیچ وسیله یا سوزنی به بدن بیمار وارد نمی‌شود. در این روش، اشعه ایکس به ناحیه سینه، با یک دُز پایین وارد می‌شود و در نهایت، تصاویر به دست آمده براساس میزان جذب پرتو، ساخته ظاهر می‌شوند. روش تصویربرداری با پرتوی ایکس، قدیمی‌ترین روش و در عین حال پرکاربردترین روش تصویربرداری در پزشکی به حساب می‌آید.

هر چند که در برخی از دستگاه‌های ماموگرافی پیشرفته، میزان تابش اشعه ایکس کمی بالاتر از میزان این پرتو در دستگاه‌های ماموگرافی معمولی است، اما تمامی این دستگاه‌ها مطابق با نظر FDA جزء روش‌های ایمن برای تصویربرداری محسوب می‌شوند و میزان پرتوی ایکس آن‌ها در حد استانداردی است. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند که انجام تست‌های غربالگری برای تشخیص سرطان سینه از طریق تصویربرداری با دستگاه ماموگرافی بسیار اثربخش بوده است و در تشخیص به موقع آن موثر است.

دستگاه ماموگرافی چیست؟

دستگاه ماموگرافی، شبیه یک جعبه مستطیلی است، که در داخل تیوب آن، پرتوی ایکس، تولید می‌شود. این دستگاه اشعه ایکسی انحصاری برای تصویربرداری از سینه تولید می‌کند، زیرا میزان دُز تولیدی پرتوی ایکس برای سینه‌ها با سایر اندام‌ها کاملا متفاوت است. به یونیت دستگاه ماموگرافی، تجهیزاتی متصل شده است، که سینه را فشرده می‌کند و نگه می‌دارد، همچنین زاویه تصویربرداری را نیز مشخص می‌کند. معمولا تصویربرداری با دستگاه ماموگرافی، از زوایای مختلف انجام می‌شود. شرکت طب سازه گستر، در راستای تجهیز مراکز درمانی و تصویربرداری پزشکی به دستگاه ماموگرافی، آماده ارائه خدمات می‌باشد.

نوعی از دستگاه ماموگرافی نیز وجود دارد، که به ماموگرافی فول دیجیتال معروف است. ماموگرافی فول دیجیتال می‌تواند توده‌های پستان را تا ۲ سال پیش از شروع سرطان نشان دهد. آزمایشات مختلف، به تعیین این که آیا یک قطعه از سرطان ممکن است رشد کند، یا خیر کمک می‌کند. تصاویر حاصل از ماموگرافی در افرادی که سرطانی نیستند، نسبت به افرادی که مشکل یا شبهه‌ای در ابتلا به این بیماری دارند، متفاوت است.

با توجه به پیشرفت‌های فراوان تکنولوژی در دهه‌های اخیر، دستگاه ماموگرافی ماموگرافی دیجیتال، که با نام ماموگرافی دیجیتال تمام رشته (FFDM) نیز شناخته شده است، به تشخیص بهتر و دقیق‌تر بیماری سرطان سینه کمک می‌کند. 

ماموگرافی دیجیتال، یک سیستم ماموگرافی است که در آن فیلم اشعه ایکس توسط الکترونی جایگزین می‌شود و اشعه ایکس را به تصاویر ماموگرافی پستان تبدیل می‌کند. این سیستم‌ها شبیه به سیستم‌های موجود در دوربین‌های دیجیتال هستند و استفاده از آن‌ها باعث به دست آمدن تصاویر نهایی بهتر با دوز تابش کمتر می‌شود. 

تصاویر به دست آمده از پستان با دستگاه ماموگرافی دیجیتال، برای بررسی توسط رادیولوژیست و برای ذخیره طولانی مدت به رایانه منتقل می‌شود. تجربه بیمار در طول ماموگرافی دیجیتال شبیه به یک ماموگرافی فیلم معمولی است. سیستم‌های شناسایی به کمک رایانه (CAD) تصاویر ماموگرافی فول دیجیتال شده را برای مناطق غیر عادی از تراکم، جرم و یا کلسیفیکاسیون جستجو می‌کنند و مناطقی را که نشان دهنده وجود سرطان باشد، تشخیص می‌دهند. سیستم CAD این قسمت‌ها را بر روی تصاویر برجسته می‌کند و به رادیولوژیست هشدار می‌دهد که این منطقه را به دقت ارزیابی کند.

ماموگرافی سه بعدی چیست؟

توموسنتز پستان، که به نام ماموگرافی سه بعدی (3-D) و توموسنتز دیجیتال پستان (DBT) نیز شناخته میش شود، یک شکل پیشرفته از تصویربرداری پزشکی از پستان است که در آن چندین تصویر از زوایای مختلف پستان ضبط و بازسازی و به یک مجموعه تصویر سه بعدی تبدیل می‌شود. 

به این ترتیب، تصویربرداری سه بعدی از سینه شبیه تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری (CT) است که در آن یک سری از برش‌های نازک با هم جمع می‌شوند تا یک بازسازی سه بعدی از بدن ایجاد شود. هر چند دوز تابش برای برخی از سیستم‌های توموسنتز پستان اندکی بیشتر از دوز مورد استفاده در ماموگرافی استاندارد است، اما در سطح ایمنی تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا یا FDA قرار گرفته است.

برخی از سیستم‌ها دوزهایی بسیار شبیه به ماموگرافی معمولی دارند. مطالعات گسترده جمعیت نشان داده‌اند که غربالگری با توموسنتز سینه منجر به بهبود سطح تشخیص سرطان پستان و تعداد کمتری «تماس» می‌شود و در مواردی که زنان به دلیل یافتن غده‌های غیرطبیعی در غربالگری برای آزمایش‌های اضافی فراخوانده می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عملکرد دستگاه ماموگرافی دیجیتال چگونه است؟

روش تهیه تصاویر ماموگرافی با هر کدام از دستگاه‌های ماموگرافی یکسان است. برای انجام ماموگرافی معمولا یک تکنسین، پستان بیمار را بین دو صفحه قرار م‌ دهد و آن را صاف و فشرده می‌کند. سپس تصاویر از پستان را از بالا به پایین و از پهلو به سمت دیگر می‌گیرد. این کار ممکن است، برای برخی افراد ناراحت کننده باشد، اما کل مراحل حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. 

ماموگرافی‌های فیلم بر روی پرونده‌های سخت ذخیره می‌شوند. با نوع دیجیتال، پرتوهای X به سیگنال‌های برقی تبدیل می‌شوند و می‌توانند در یک کامپیوتر ذخیره شوند. این عمل، درست شبیه به نحوه عکسبرداری و ذخیره دوربین‌های دیجیتال است. 

ماموگرافی فول دیجیتال به عنوان ابزاری برای غربالگری سرطان پستان در زنان بدون علامت استفاده می‌شود. همچنین در خانم‌هایی که علائمی مانند توده، درد، کم رنگ شدن پوست یا ترشح نوک پستان را دارند، می توان از آن‌ها برای تشخیص و درمان بیماری پستان استفاده کرد. 

انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند، اگر خانم‌ها در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند، باید پس از ۴۵ سالگی شروع به انجام ماموگرافی‌های غربالگری منظم کنند. ماموگرافی‌ها باید همه ساله برای همه زنان در سنین ۴۵ تا ۵۴ سال انجام شود. زنان ۵۵ ساله یا بالاتر می‌توانند هر ۲ سال یک بار یا به صورت سالانه برای انجام تصویربرداری با دستگاه ماموگرافی اقدام کنند.

آیا ماموگرافی، محدودیت‌هایی نیز دارد؟

تصاویر ماموگرافی معمولا به تنهایی برای تشخیص وجود یک توده سرطانی خوش خیم یا بد خیم کافی نیست. اگر یک ناحیه از بافت سینه به نظر مشکوک برسد، رادیولوژیست شما قطعا مطالعات تشخیصی بیشتری را توصیه می‌کند. مثلا روش نمونه برداری از بافت سینه،‌ یکی از روش‌هایی است، که شاید در صورت مواجهه موارد مشکوک در نتیجه ماموگرافی به بیمار توصیه شود.

به دلیل وجود تفاوت در بافت سینه هر فرد، تفسیر تصاویر ماموگرافی اغلب کار دشواری است و به پزشکی متخصص و حرفه‌ای نیازمند است. همچنین اگر جراحی سینه نیز انجام شده باشد، تفسیر تصاویر معمولا دشوارتر می‌شود. این نکته خیلی مهم است که متوجه باشیم، همه سرطان‌های سینه از طریق ماموگرافی قابل تشخیص نیستند و افزایش تراکم بافت سینه، می‌تواند تشخیص بافت سرطانی را دشوار کند.

ایمپلنت‌های سینه نیز امکان دارد، خواندن تصاویر ماموگارفی را دچار خطا کنند. دلیل این امر نیز جنس ایمپلنت‌های سینه است، زیرا ایمپلنت‌ها از سیلیکون و سالین تشکیل شده است، اشعه ایکس نمی‌تواند به راحتی از این مواد عبور کند و به اصطلاح، باعث بلاک شدن پرتوی ایکس می‌شود. البته رادیولوژیست‌ها کاملا می‌دانند که چگونه با وجود ایمپلنت، تصویر‌برداری را انجام دهند و از وارد آمدن آسیب به ایمپلنت‌ها جلوگیری و همچنین تصویر تشخیصی خوبی تهیه کنند.